Katta Yevropa pufak kamerasi

Katta Yevropa Pufak kamerasi (Big European Bubble Chamber- BEBC) — ilgari CERN da zarrachalar fizikasini oʻrganish uchun ishlatilgan katta detektor. Kamera korpusi, zanglamaydigan poʻlatdan yasalgan idish, 35 kubometr oʻta qizdirilgan suyuq vodorod, suyuq deyteriy yoki neon -vodorod aralashmasi^[1] bilan toʻldirilgan, uning sezgirligi 2 tonna ogʻirlikdagi harakatlanuvchi porshen yordamida tartibga solingan. Odatda ish harorati 27K atrofida boʻlgan suyuqliklar taxminan 5 atmosfera bosimi (510kPa) ostida joylashtirilgan. Kamera hajmini kesib oʻtgan zaryadlangan zarrachalar nuri bilan sinxronlashtirilgan porshen kengayishi bosimning tez pasayishiga olib keladi; natijada suyuqlik qaynash nuqtasiga yetadi^[2][3]. Har bir kengayish jarayonida suyuqlikdan oʻtadigan zaryadlangan zarralar suyuqlik atomlarini ionlashtirdi va ular tomonidan toʻplangan energiya ularning yoʻli boʻylab qaynay boshladi va mayda pufakchalar izlarini qoldirdi^[4]. Ushbu izlar kamera tepasiga oʻrnatilgan beshta kamera tomonidan suratga olingan. Stereo fotosuratlar keyinchalik skanerdan oʻtkazilib, barcha hodisalar nihoyat olimlar guruhi tomonidan baholangan^[5]. Har bir kengayishdan keyin qaynashni toʻxtatish uchun bosim yana oshirilgan. Keyin pufak kamerasi yana nur taʼsirining yangi sikliga tayyor boʻladi.

Gargamelle va BEBC kabi ulkan pufak kameralarining kontseptsiyasi va qurilishi 1960-yilda CERNda ishga tushirilgan 30 sm vodorod kamerasi va 2 m pufak kamerasi kabi kichikroq pufak kameralarini qurish va ishlatish orqali olingan „know-how“ga asoslangan edi^[6].

1. ↑ „Introduction to the Workshop "30 Years of Bubble Chamber Physics"“ (2003-yil 18-mart).
2. ↑ Krause, Michael. CERN: How we found the Higgs Boson. World Scientific, 2014 — 32–33-bet. ISBN 978-9814623551. 
3. ↑ Battelli, L.; Bianchi-Streit, Marilena; Giacomelli, G. (July 1993). Particle physics with bubble chamber photographs (Report). CERN. pp. 3–4. http://cds.cern.ch/record/251912. Qaraldi: 23 June 2016. 
4. ↑ „Big European Bubble Chamber, BEBC“. CERN Archive. 2010-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 19-dekabr.
5. ↑ Harigel, G.G.. Bubbles 40: Proceedings of the Conference on the Bubble Chamber and its Contributions to Particle Physics. Geneva, Switzerland: North-Holland, July 1994 — 197-bet. 
6. ↑ Wenninger, Horst. "In the tracks of the bubble chamber". CERN Courier (IOP Publishing) 44 (6): 26–29. https://cds.cern.ch/record/1733654/files/vol44-issue6-p026-e.pdf.